Groene Renovatie: Duurzame Oplossingen voor Klimaatuitdagingen

Ons snel opwarmende klimaat maakt de urgentie van het tegengaan van klimaatverandering elke dag duidelijk. Extreme hitte, verslechterende luchtkwaliteit en de in aantal en hevigheid toenemende piekbuien hebben een ingrijpende impact op onze stedelijke omgeving. De bouwsector speelt een cruciale rol in het oppakken van deze uitdagingen. Hierbij zien we een belangrijke verschuiving in strategie ontstaan: renovatie krijgt steeds meer de voorkeur boven nieuwbouw. Door bestaande gebouwen te renoveren en te verduurzamen, kan de bouwsector significant bijdragen aan het verminderen van CO2-uitstoot. Duurzame renovatie versterkt niet alleen de energie-efficiëntie, maar verhoogt ook de veerkracht van gebouwen tegen extreme weersomstandigheden. Vastgoedeigenaren en -beheerders, overheidsinstellingen en beleidsmakers, evenals milieuorganisaties en duurzaamheidsadviseurs, spelen een essentiële rol in het bevorderen van deze transitie. Samen kunnen én moeten we bouwen aan een duurzame toekomst die zowel onze steden als het milieu beschermt.

Groen renoveren: wat zijn de kansen en mogelijkheden?

Groen renoveren is belangrijk voor de klimaatadaptatie van de stad. Waarom? Groen werkt verkoelend, groen vermindert wateroverlast en groen verhoogt de infiltratiecapaciteit, wat ook droogte kan tegengaan. Aan de hand van de diverse problemen die ontstaan door klimaatverandering laten we de kansen en mogelijkheden voor een groene renovatie zien.

1. Extreme regenbuien -> water opvangen en vasthouden op het groendak (daar waar het als eerste valt)

We staan voor toenemende uitdagingen met extreem weer. We krijgen steeds vaker te maken met intense stortbuien, krachtige stormen en langdurige periodes van droogte en hitte. Nederland is bijzonder kwetsbaar voor overstromingen door de lage ligging van ons land. Daarbij zijn de kosten voor het verhogen van dijken hoog. Extreem weer kan bovendien leiden tot tekorten aan drinkwater en voedsel.

Om wateroverlast door extreme regenbuien te beperken, kunnen grijze daken voorzien worden van een groendak. Voor regenwaterbeheer zijn speciale groene daken ontwikkeld die overtollig regenwater langdurig kunnen vasthouden. Zo wordt regenwater opgevangen en tijdelijk opgeslagen, daar waar het als eerste valt. Het water wordt vervolgens vertraagd afgevoerd naar het riool, waardoor overstromingen op straatniveau voorkomen kunnen worden. Dit type groendak wordt vaak retentiedak, detentiedak of blauw-groendak genoemd. Het Detentiedak, dat ook toepasbaar is op bestaande daken met afschot, is uitvoerig getest in en hiermee een bewezen groendakopbouw voor regenwatermanagement. Ongeveer de helft van alle daken in Nederland is een plat dak en het grootste deel van deze platte daken wordt momenteel niet benut. Hier liggen dus grote kansen voor het opvangen van regenwater, juist op de plaats waar het daadwerkelijk valt. Het grote voordeel van een Detentiedak is dat het om een lichtgewicht groendaksysteem gaat. Hierdoor kan het juist op bestaande bouw en dus bij dakrenovatie toegepast worden. Dit type groendak voldoet bovendien aan de waterparagraaf van het waterschap of de gemeente.

2. Hittestress in de stad -> groene gevel of groendak werkt verkoelend

Door de toenemende opwarming van de aarde wordt hittestress in steden een steeds groter probleem. In de afgelopen 130 jaar is de temperatuur op aarde al met 1 graad gestegen, en in Nederland zelfs met 1,7 graden. Als de uitstoot van broeikasgassen op hetzelfde tempo doorgaat, zal de gemiddelde temperatuur wereldwijd doorstijgen. Deze opwarming verkort niet alleen de winters, maar brengt ook eerder in het jaar het groei- en bloeiseizoen op gang. Deze veranderingen hebben ingrijpende gevolgen voor zowel mens als natuur. Leefgebieden van dieren en planten verschuiven door hogere temperaturen, wat kan leiden tot het uitsterven of migreren van soorten uit hun oorspronkelijke habitat. Tegelijkertijd kan klimaatverandering sommige leefgebieden juist vergroten. Bekende voorbeelden hiervan zijn de permanente vestiging van de Aziatische tijgermug of de Aziatische hoornaar in Nederland.

Maar ook voor mensen schuilt er gevaar in hoge temperaturen in de stad. Hitte kan zorgen voor vermoeidheidsklachten, concentratieproblemen en benauwdheid. En bij mensen met hart- en vaatziekten neemt de kans op een hartaanval of een beroerte toe. Wanneer de buitentemperatuur te hoog wordt heeft het lichaam meer moeite om hitte af te voeren en dreigt oververhitting. Dit is vooral gevaarlijk voor ouderen of mensen met een onderliggende aandoening, blijkt uit onderzoek van het RIVM: jaarlijks sterven 250 mensen als gevolg van de hitte, waarvan 31% kan worden toegeschreven aan klimaatverandering.

Uit het onderzoek ‘De Hittebestendige Stad’ van de Hogeschool van Amsterdam komt naar voren dat 10% meer vergroening leidt tot een halve graad minder hitte in de stad. Een eenvoudige manier om versteende oppervlakken in de stad te vergroenen, is door het aanbrengen van een groendak of groene gevel op bestaande gebouwen. Groen houdt veel vocht vast en verkoelt hierdoor de naaste omgeving.

Het aanbrengen van groen op versteende oppervlakken is dus van groot belang voor de stad. In onderstaand beeld, dat met een warmtecamera gemaakt is op een warme zomerdag, zie je duidelijk het temperatuurverschil tussen een groene en een niet vergroende/versteende oppervlakte (links: gevel, rechts: dak).  

Deze beelden zijn gemaakt op 14 augustus 2023. Hieronder zie je een grafiek van de weersomstandigheden op deze dag:

Trouwens, niet alleen buiten in de stad wordt het aangenamer als er een groendak of groene gevel in de buurt is. Ook voor het binnenklimaat levert een groendak of groene gevel een aangenamere omgeving op. De airco hoeft bovendien minder hard te werken, wat ook nog eens tot energiebesparing leidt.

Een bijkomend voordeel van het groen is dat het een positief effect op de biodiversiteit. Groene daken en groene gevels bieden leefruimte voor insecten en kleine vogels, wat de biodiversiteit in stedelijke gebieden bevordert.

3. Slechte luchtkwaliteit -> planten in groene gevel of groendak zuiveren de lucht

Klimaatverandering verwarmt niet alleen de lucht, ook de kwaliteit van de lucht die we inademen gaat op warme dagen sterk achteruit. Dit komt omdat er op warme dagen meer ozon en meer verontreinigende stoffen, pollen en schimmels in de lucht aanwezig zijn. Een verminderde luchtkwaliteit heeft gevolgen voor de gezondheid, denk hierbij aan luchtwegproblemen of allergieën. Ook infectieziekten krijgen in een warmer en vochtiger klimaat meer ruimte.

Planten staan bekend om hun luchtzuiverende werking. Planten onttrekken CO2 aan de lucht en zetten dit om in zuurstof. Zo zorgen ze van nature voor een gezondere luchtkwaliteit. Hoe meer planten, hoe beter de luchtkwaliteit wereldwijd. De toepassing van een groene gevel op een gebouw heeft een groot effect op de luchtkwaliteit in de directe omgeving. Dankzij de hoge plantdichtheid van een SemperGreenwall onttrekt 1m2 groene gevel 2,3 kg CO2 per jaar aan de lucht. Daarnaast produceert deze ene vierkante meter maar liefst 1,7 kg zuurstof.

Kies bij een gevelrenovatie dus meteen voor het aanbrengen van een groene gevel. Groene gevels kunnen als vervanging dienen voor de buitenschil van een gebouw. Een SemperGreenwall is namelijk volledig waterdicht en waterkerend.

Ook op het dak nemen Sedumplanten, grassen en kruiden schadelijke stoffen op uit de lucht. Denk daarbij aan fijnstof en CO2. Dus ook bij een dakrenovatie is het een goed idee om te kiezen voor een groendak.

Groene renovatie: innovaties voor de toekomst

De innovaties op het gebied van groene renovatie zijn volop in ontwikkeling. Ook bij Sempergreen zitten we niet stil. Hieronder een greep uit de vele ontwikkelingen waar het innovatieteam van Sempergreen op dit moment mee bezig is:

1. Biobased groendaken

Sempergreen biedt een grote diversiteit aan type groendaksystemen aan. Van een traditioneel groendak tot een waterbergend, solar, biodivers, plat of hellend groendak. De nieuwste ontwikkeling binnen ons productportfolio is het Biobased Groendak. Hierbij wordt gebruik gemaakt van schapenwol als substraatlaag. Het eerste pilotproject is inmiddels gerealiseerd in Bergen op Zoom en de resultaten zijn positief. Binnenkort vertellen we je er meer over!

2. Lichtgewicht Solar Groendak – combineer groen met zonne-energie

Het Solar Groendak biedt het beste uit twee werelden. Naast het opwekken van duurzame energie geniet je van alle voordelen van een groendak. Naast het standaard Solar Groendaksysteem heeft Sempergreen nu ook een lichtgewicht oplossing ontwikkeld in samenwerking met Over Easy Solar. Nu hoef je nooit meer te kiezen tussen een groendak of zonnepanelen, met het Solar Groendak Lichtgewicht beschik je over beide. En nog een voordeel: ook al bestaande groendaken kunnen met dit Solarsysteem uitgebreid worden, de ultieme retrofit!

3. LCA – berekening van de milieubelasting van bouwproducten

Binnen Sempergreen denken we elke dag na over de impact van ons handelen. Daarom zijn we momenteel de milieugerichte LCA van onze producten in kaart aan het brengen. LCA staat voor levenscyclusanalyse, ook wel Wieg-tot-Graf analyse genoemd. Hierbij wordt de invloed van een product op het milieu berekend. Van de winning van grondstoffen tot productie, gebruik en afvalverwerking. Zo kunnen we de milieubelasting van onze producten voor de bouw nog verder verbeteren.

Case studies: hoe ziet groene renovatie er in de praktijk uit?

Benieuwd hoe groene renovatie er in de praktijk uitziet? Hieronder laten we een aantal voorbeeldprojecten zien. Dit is slechts een greep uit de vele projecten waaraan we de afgelopen tientallen jaren hebben mogen bijdragen:

1. Kauwgomballenfabriek in Amsterdam

De voormalige productiehal van het Kauwgomballenkwartier in Amsterdam wordt naar ontwerp van NEXT Architects getransformeerd tot KBF Warehouse, een moderne hotspot en werkplek voor creatieve ondernemers. Onderdeel van deze transformatie is een groene dakrenovatie. Een van de multifunctionele daken beschikt nu over een 400m2 groot Retentiedak. Deze groenblauwe dakoplossing vangt regenwater op, buffert het op het dak en zorgt voor een vertraagde afvoer naar de riolering. De Kauwgomballenfabriek Amsterdam is de eerste genomineerde voor Dak van het Jaar 2024.

  
Groendakrenovatie op Kauwgomballenfabriek Amsterdam (credits: links NEXT Architects, rechts Daktec).

2. Uitbreiding bestaand groendak met Over Easy Solar in Dilbeek, België

Bij dit project in het Belgische Dilbeek is een bestaand groendak doorontwikkeld tot multifunctioneel dak waar planten en zonnepanelen samenwerken. Hiervoor zijn de verticale zonnepanelen van Over Easy toegepast. Dit lichgewicht solarsysteem is eenvoudig toepasbaar, omdat het zonder mechanische bevestiging of ballast geïnstalleerd wordt. Bovendien heeft dit systeem zonnecellen aan beide zijden (bifacial), waardoor ze optimaal energie opwekken. Het toepassen van een nieuw systeem op een bestaande oplossing wordt ook wel Retrofitting genoemd. Dankzij de verticale opstelling van de zonnepanelen blijft er genoeg ruimte over voor het groen en kan eventueel onderhoud eenvoudig uitgevoerd worden.

Groendak met Over Easy Solar in België (credits: Solar Batteries)

3. Klimaatpositief logistiek centrum van Brauerei Zum Kuchlbauer in Abensberg, Duitsland

Bij Bierbrouwerij Zum Kuchlbauer houden ze niet van half werk. Hun logistieke centrum wilden ze omtoveren tot een klimaatpositief en volledig zelfvoorzienend gebouw. En dat is gelukt, onder andere door de toepassing van een SemperGreenwall Outdoor en een groendak met zonnepanelen. De groene gevel beslaat met zijn 450m2 oppervlakte 50% van de gehele gevel. De andere 50% van de gevel bestaat uit hout, een hernieuwbare grondstof. Opgevangen regenwater wordt hergebruikt voor de irrigatie van de groene gevel. Bovendien levert de groene wand een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit in de omgeving en het leef- en werkklimaat van de medewerkers van deze regionaal grote werkgever.

4. FNP Headquarters Warschau

De groene gevel bij het FNP hoofdkantoor in Warschau heeft zijn waarde al lang en breed bewezen. Deze SemperGreenwall is al meer dan 10 jaar geleden geïnstalleerd en nog altijd groeit en bloeit de gevel uitbundig. Dat is niet alleen een mooi gezicht voor dit appartementencomplex uit de jaren '30 dat is getransformeerd tot modern kantoorgebouw. Naast alle voordelen van het groen, heeft deze herontwikkeling heeft ook geleid tot:

• Energiebesparing: door de creatie van een atrium met dakramen stroomt er natuurlijk licht in het gebouw en wordt bespaard op energiekosten voor verlichting.
• Waterbesparing: regenwater en water uit de bassins (grijs water genoemd) wordt opgeslagen in het opslagreservoir en vervolgens gebruikt om toiletten door te spoelen.
• Volledige afvalscheiding: organisch afval wordt na de juiste verwerking gebruikt om de tuin naast het gebouw te bemesten.

Samenwerking in de bouwsector – de sleutel tot het aanpakken van klimaatverandering

De urgentie van klimaatverandering vraagt om directe en gezamenlijke actie van alle belanghebbenden in de bouwsector. Beleidsmakers, bedrijven en consumenten hebben elk een cruciale rol te vervullen in het verminderen van de impact van de bouwsector op ons klimaat. Het is tijd om samen te werken aan oplossingen die zowel onze ecologische voetafdruk verkleinen als bijdragen aan een gezonde, veerkrachtige leefomgeving.

Bij Sempergreen zijn we toegewijd aan duurzaam bouwen en renoveren. Als expert en betrouwbare partner in deze sector, bieden wij innovatieve groene oplossingen die de luchtkwaliteit verbeteren, hittestress verminderen en de biodiversiteit bevorderen. Onze groene gevels en daken dragen bij aan een gezonder stedelijk klimaat en helpen je project te voldoen aan de hoogste duurzaamheidsnormen.

Laten we samen de verantwoordelijkheid nemen voor een betere toekomst. Sempergreen staat klaar om je te ondersteunen met deskundig advies en hoogwaardige, duurzame producten. Middels ‘Replanting the Planet’ kunnen we samen bouwen aan een wereld die zowel economisch als ecologisch floreert.