6 inspirerende voorbeelden van duurzame stadsplanning

Het meest recente IPCC-report over klimaatverandering wijst ons er nog nadrukkelijker op hoe belangrijk en noodzakelijk het is om ons klimaatbeleid radicaal te veranderen. Regeringen benadrukken hoe nijpend de situatie is en hebben toegezegd de CO2-uitstoot voor 2050 tot nul terug te brengen. Er zijn steden die vinden dat de aanpak van het klimaatprobleem sneller uitgerold moet worden. Daarom hebben zij hun eigen, ambitieuze klimaatplannen gemaakt. In dit artikel laten we u een aantal effectieve en inspirerende voorbeelden zien van verschillende steden die voorloper zijn op het gebied van toekomstgerichte stadsontwikkeling.

De invloed van steden op de klimaatcrisis

“We, the cities, cannot afford to wait and see whether [national] proposals are ambitious enough. The future of the fight against climate change is being played out in our streets and squares. We are where most of the population lives, the people most responsible for greenhouse gas emissions and the main focus of innovation. If we want things to change, we have to start by changing ourselves. That will only be possible if we all take joint responsibility: citizens, companies, associations and authorities.” - Ada Colau Ballano, Burgemeester van Barcelona

En ze heeft gelijk. 3% van het aardoppervlak bestaat uit steden en daarin woont al meer dan 50% van de wereldbevolking. Bovendien is 60-80% van het wereldwijde energieverbruik en 75% van de wereldwijde koolstofuitstoot afkomstig van steden. Hierdoor zijn zij bij uitstek de plaatsen waar klimaatplannen en groene maatregelen de meeste impact hebben. Omdat het wiel opnieuw uitvinden tijdverspilling zou zijn, kunnen steden beter van elkaars klimaatplannen leren.

Uitwisseling van ideeën en inzichten

Neem bijvoorbeeld de groene bushaltes in Utrecht. Deze stad heeft in de afgelopen jaren op 300 bushokjes groene daken geplaatst. Dit prachtige vergroeningsproject is uitgegroeid tot een inspiratie voor steden zoals Leipzig, Frankfurt en München. In de tussentijd heeft Warschau bijna 20 vogelvriendelijke bushokjes met Sedumdaken gerealiseerd. Ook Amsterdam experimenteert met haar eigen “Rainproof” versie van groene tramhokjes met plantenwanden. We hopen dat steeds meer steden elkaar zullen aansporen om samen een groene en leefbare wereld te creëren. Hieronder 6 inspirerende voorbeelden van duurzame stadsplanning.

Zelfvoorzienend groen tramhokje met regenwateropslagsysteem in Amsterdam

1. Bazel – verplichte groene daken

De stad Bazel (Zwitserland) is heel duidelijk over groene daken. Sinds 2002 is wettelijk vastgelegd dat op elk nieuwbouw- of renovatieproject met een plat dak, een groendak moet worden aangelegd. Het resultaat is duidelijk zichtbaar op satellietfoto's. Onderzoek toont aan dat in Bazel het geschatte aantal dagen met een temperatuur hoger dan 30 °C in 2035 ruim verdubbeld. Met deze regelgeving wil de stad de temperatuur verlagen, energie besparen en de plaatselijke biodiversiteit in stand houden. Groene daken maken de stad niet alleen leefbaarder tijdens hittegolven, maar helpen ook luchtverontreiniging, broeikasgassen en overstromingen te verminderen.

2. Bristol – al ver op weg naar nul

Terwijl de meeste landen en steden netto-nul-uitstoot (net-zero emissions) hebben vastgesteld voor 2050, gaat Bristol (Verenigd Koninkrijk) nog verder: de stad gaat voor net-zero in 2030 samen met nog andere ambitieuze doelstellingen. In 2018 heeft het stadsbestuur een klimaatnoodtoestand uitgeroepen en is onmiddellijk begonnen met het nemen van toekomstbestendige maatregelen. Samen met Bristol Energy heeft de stad het City Leap-project georganiseerd, dat tot doel heeft tegen het einde van dit decennium een koolstofneutraal energiesysteem op te leveren. De stad wil daarnaast alle mogelijke stappen nemen om haar stedelijke activa af te stoten van fossiele-brandstofbedrijven. Bristol heeft ook een ecologische noodtoestand uitgeroepen en wil de plaatselijke wilde natuur voor 2030 verdubbelen.

“Our commitment to this will extend beyond parks and green spaces. We need our buildings, streets and open spaces to support wildlife and create a more nature-friendly city, and we need new developments to do the same.” – Marvin Rees, Burgemeester van Bristol

Tot slot is het indrukwekkend dat Bristol in 2018/2019 met haar activiteiten 77% van haar koolstofuitstoot [pdf] ten opzichte van 2005 heeft verminderd, waardoor net-nul in 2030 als uitkomst steeds realistischer lijkt.

3. Hamburg – hoogwaterpreventie

Hamburg (Duitsland) werkt er hard aan om een klimaatadaptieve stad te worden. Het voorkomen van overstromingen al jaren een van haar belangrijkste speerpunten. Om dit specifieke effect van de klimaatverandering tegen te gaan, heeft de stad de RegenInfraStructuurAnpassungs-Strategie (RISA) aangenomen. Binnen deze strategie werken mensen van het lokale bestuur nauw samen met bedrijven en wetenschappers om oplossingen te bedenken voor stedelijk regenwatermanagement.

Wilt u weten welke maatregelen tegen wateroverlast uw stad kan nemen? Bekijk dan de webinar Innovation for future-proof cities:

De stad moet in feite een spons worden, zodat grote hoeveelheden regenwater niet meteen in de riolering verdwijnen, maar tijdelijk worden vastgehouden. Uiteindelijk wordt het water afgevoerd in de vorm van verdamping of gecontroleerde lozing. Hamburg heeft hiervoor een Groene Daken Strategie ontwikkeld. Groene daken fungeren als een spons, doordat ze regenwater absorberen en het vertraagd laten afvoeren. Sinds de uitvoering van de strategie heeft de stad al meer dan 140 hectare groene daken gerealiseerd. Tot tenminste 2025 subsidieert de stad de aanleg van groene daken. Gebouweigenaren kunnen tot 100.000 euro ontvangen voor de vergroening van hun dak.

Visualisatie van een groen Hamburg door BLUE TH. Foto: Matthias Friedel – bron

4. Helsingborg – een nieuw circulair rioleringssysteem

Helsingborg is al vier jaar op rij uitgeroepen tot de meest duurzame stad in Zweden. Dit is niet heel verwonderlijk want in de aanloop naar city expo H22 heeft Helsingborg, samen met verschillende bedrijven, organisaties en lokale inwoners, 200 innovatieve projecten geïnitieerd. Een van deze projecten is het nieuwe circulaire three pipe sewer system dat al bij 2.000 woningen in de ecologische nieuwbouwwijk Oceanhamnen is geïmplementeerd.

Met dit systeem wordt organisch afval en afvalwater aan de bron gesorteerd, met behulp van drie rioolbuizen in plaats van één. Een leiding transporteert zwart water van het (vacuüm)toilet, een andere leiding transporteert grijs water van bad, douche en wasmachine. Tenslotte is er een speciale leiding die organisch afval verzamelt via een afvalvermaler. Al dit afval wordt naar een nieuwe afvalverwerkingsinstallatie getransporteerd waar het wordt omgezet in mestpallets, schoon drinkwater en biogas dat als brandstof dient voor het lokale busvervoer. Op die manier maakt de installatie zo efficiënt mogelijk gebruik van het afval en vermindert zij tegelijk de uitstoot van broeikasgassen met meer dan 50% ten opzichte van het traditionele systeem.

Zo werkt het nieuwe 3-pijpen-rioleringssysteem in Helsingborg – bron

5. Den Haag – puntensysteem voor een natuurinclusieve stad

Den Haag heeft in 2019 als eerste stad in Nederland een puntensysteem ingevoerd om de bouw van natuurinclusieve gebouwen een impuls te geven. Architecten en ontwikkelaars worden door de gemeente verplicht om groen en natuur in hun bouwplannen op te nemen. Dit gebeurt via een puntensysteem. Elk bouwproject moet een vooraf bepaald aantal punten verdienen. Ontwikkelaars kunnen kiezen uit een lijst van maatregelen die ze kunnen nemen. Op deze lijst is ook te zien hoeveel punten elke maatregel waard is. Zo levert een biodivers groendak 3 punten op, een groene gevel 2 punten en een vogelhuisje 1 punt. Woningeigenaren kunnen de puntenlijst ook gebruiken als inspiratie om duurzame toevoegingen aan hun huis aan te brengen. 

Den Haag zet zo haar eerste stappen om een groene stad te worden. Het puntensysteem is een goede manier om ervoor te zorgen dat er meer natuurinclusieve en klimaatadaptieve gebouwen bijkomen om zo beter aan te sluiten bij de klimaatdoelstellingen voor 2030 en 2050.

Visualisatie natuurinclusief gebouw in Den Haag door DS Landschapsarchitecten – bron

6. Warschau – groene infrastructuur

De Poolse hoofdstad Warschau is de enige stad in het land die deelneemt aan het Plan Zielonego Miasta (Groenestedenplan) dat wordt uitgevoerd met steun van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling. Een van de belangrijkste maatregelen waar de stad aan werkt, is groene infrastructuur. Naast de eerder genoemde bushokjes met vogel- en insectenvriendelijke groendaken, wordt de ruimte tussen en rondom tramsporen van Sedum voorzien. Op het moment van schrijven is ongeveer 8% van de totale lengte van alle actieve tramlijnen vergroend. Van de gescheiden sporen die niet beschikbaar zijn voor ander verkeer is dit zelfs 12,1%.

Het groene spoor heeft tal van voordelen voor zowel voor de bestaande infrastructuur als voor het milieu. Ten eerste, Sedum vermindert de geluids- en trillingshinder van trams. Ten tweede, helpen groene tramrails met wateropvang bij neerslag, omdat het regenwater opgenomen kan worden. Ten derde hebben de planten een verkoelend effect, wat betekent dat ze de temperatuur van de rails met wel 50% kunnen verlagen. Dit kan het risico op het kromtrekken van de rails en de noodzaak voor inspecties verminderen. De planten nemen ook CO2 en fijnstof op, en verbeteren de lokale biodiversiteit.

Inspiratie voor toekomstbestendige steden

Zoals u ziet, zijn er veel verschillende manieren waarop u uw stad toekomstbestendig kunt maken. Stedelijke vergroening door het toevoegen van groene daken, verticale tuinen en groene buitenruimtes, kan een enorme impact hebben op de stad. Het gaat veel negatieve effecten van klimaatverandering – zoals stedelijke opwarming en wateroverlast – tegen, zuivert de lucht en verbetert de gezondheid en het welzijn van de inwoners. Om duurzame infrastructuur en natuurinclusief bouwen te stimuleren, kunnen puntensystemen een goede manier zijn om architecten en ontwikkelaars aan te moedigen om ontwerpen te maken met de natuur als uitgangspunt.

Deze maatregelen kunnen hand in hand gaan met andere effectieve manieren van duurzame stadsplanning, zoals het introduceren van groen vervoer, het afstappen van fossiele brandstoffen en het slim recyclen van afval en water. In dit artikel hebben we het slechts over een handjevol toekomstige groene steden met prachtige ideeën, waarvan is aangetoond dat ze effectief zijn of die op dit moment worden getest. Stelt u eens voor wat er zou gebeuren als u deze oplossingen en andere groene ideeën zou combineren in het duurzaamheidsplan voor uw stad. Misschien wordt uw stad dan wel de meest toekomstbestendige stad ter wereld.

Meer informatie

Wilt u met behulp van groene daken of verticale tuinen uw stad klimaatresistenter maken? Neem contact met ons op voor meer informatie over deze groene oplossingen.

Contact